30. İl Müftüleri İstişare Toplantısı 13 – 16 Ocak
tarihinde Edirne’de yapıldı. Toplantıya Diyanet İşleri Başkanı Sayın Prof. Dr.
Mehmet GÖRMEZ, Başkan Yardımcıları, Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanı, Başkan
Vekili, Genel Müdürler, T.Diyanet Vakfı Yöneticileri, Bazı Daire Başkanları ve
Balkan Ülkeleri Diyanet İşleri Başkanları ile 81 İl Müftüsü katıldı. Bu
toplantıyla, Diyanet İşleri Başkanımız ve Başkanlık yöneticileri, 81 İl Müftüsü
ile Balkan Ülkeleri Müftüleri ilk defa bir araya gelmiş oldu. Bizlere bu fırsatı
sunan Diyanet İşleri Başkanımız Muhterem Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ hocamıza ve
Başkanlığımızın yöneticilerine şükranlarımızı arz ederiz.
Serhat Şehri Edirne 1361 yılında Murat Hüdavendigar
zamanında Osmanlı topraklarına katılmış ve İstanbul fethedilene kadar 92 yıl
Osmanlı Devletinin Başşehri olmuş tarihi bir şehrimizdir. Edirne’de 15 Selâtin
Cami, çok sayıda tarihi eser, 50 den fazla Mimar Sinan’ın eseri ve “Ustalık
Eserim” dediği muazzam Selimiye Camii bulunmaktadır. 1700 lü yıllarda
dünyanın sayılı büyük şehirlerinden biri olan Edirne’nin o tarihte nüfusu
350.000 idi. Edirne, Osmanlı İmparatorluğunun parlak dönemlerinde padişahların
uğradığı, Osmanlı mimarisinin ulaştığı zirveyi gösteren bir şehirdir. Bu açıdan
Edirne, Bursa ve İstanbul’un kardeşi gibidir. Edirne’nin gezilecek, görülecek
çok eseri bulunmaktadır.
13 Ocak Salı günü saat 10.00 da İstişare Toplantımız,
İstiklal Marşımızın okunuşu ile başladı. Selimiye Camii Baş İmam-Hatibi
Süleyman DEMİRAY’ ın okuduğu Kur’an-ı Kerimi bütün salondakiler büyük bir
coşku ile dinledi. Edirne İl Müftüsü Emrullah ÜZÜM’ ün “Edirne’ye Hoş
Geldiniz” diyerek açılış konuşması ile devam etti.
Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Hasan
Kamil YILMAZ hocamız tarihi duygular ve şiirlerle özenerek hazırlanmış,
hepimizi tarihin derinliklerine götüren coşkulu, süper bir konuşma yaptı. Edirne
Valisi Sayın Dursun Ali ŞAHİN de Edirne’nin tarihi ve mimari eserleri ile
ilgili kısa bir bilgi vererek, samimi, içten güzel bir konuşma ile bizlere “hoş
geldiniz” dediler.
Diyanet İşleri Başkanı Sayın Prof. Dr. Mehmet
GÖRMEZ hocamız ise, her zamanki gibi gündem oluşturan ve gündeme damgasını
vuran, her yönüyle mükemmel konuşması büyük bir şevkle ve heyecanla dinlendi ve
zaman zaman büyük coşkuyla alkışlandı. Muhterem Başkanımızın bu tarihi
konuşmasını, Diyanet İşleri Başkanlığının, www.diyanet.gov.tr. adresinden, temin
edilip dikkatlice okunmasını herkese ve özellikle bütün Din Gönüllüsü
kardeşlerime tavsiye ediyorum. Hocamız konuşmasında “Son yıllarda İslam
âleminde on iki milyon insan çeşitli sebeplerle öldürüldü. Geçen hafta da
Fransa’da on iki kişi katledildi. On iki milyon insanın öldürülmesine ses
çıkarmayanların, on iki insan için dünyayı ayağa kaldırmasını ibretle izliyoruz”
.“ Medeniyet ve Demokrasi götürüyoruz denilen yerlere maalesef vahşet, ölüm ve
zülüm götürüldü.” “ Müslümanların birbirlerine karşı cihat ilan etmeleri kabul
edilemez. En büyük cihat, zulme, cahilliğe ve fitne-fesada karşı yapılan
cihattır.” sözleri gündeme damgasını vurdu.
Diyanet İşleri Başkanı Sayın Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ
hocamız, 2015 Yılı Kutlu Doğum Haftası konusunun “Hz. Peygamber (sav),
Birlikte Yaşama Ahlakı ve Birlikte Yaşama Hukuku” olarak belirlendiğini
bizlere duyurdu.
Öğle namazı ve yemeğinden sonra “Balkan Ülkeleri
Diyanet İşleri Başkanları” nın konuşmalarını büyük bir zevkle, duygu ve
heyecanla dinledik. Her birinin konuşması gerçekten dinlenmeğe değerdi. Bu
konuşmalardan bazı bölümleri özet halinde sizinle paylaşmak
istiyorum.
İlk konuşmayı Bulgaristan Müslümanları Baş Müftüsü
Mustafa Hacı ALIŞ yaptı. Konuşmasında sık sık “Türkiyemiz” diyerek
sözlerini sürdürmesi Türkiye’ye olan sevgi, aşk ve muhabbetlerini ne de güzel
ifade ediyordu. Bütün salonu duygulandıran şu cümlesi unutulacak cinsten
değildi. Osmanlılardan sonra Balkanlardaki Müslümanlar yetim kaldı. “Komünizm
döneminde bizim köyde yaşlı bir amca (Şükrü Amca) vardı. Biz ona
“Hacı” diyorduk. Şükrü amca hacca filan gitmiş değildi. Ona hacı
deyişimizin sebebi, o Türkiye sınırına yakın bir yerde askerlik yapmış ve dürbün
ile Selimiye Camiinin minarelerini görmüştü. Dürbün ile Selimiye Camiini görmüş
diye işte ona hacı diyorduk. Şimdi Türkiye’mizin İl Müftüleri ve Balkan Ülkeleri
Müftüleri Diyanet İşleri Başkanlığımızla hep beraber Selimiye Camiinin yanı
başında Edirne’de toplantı yapıyoruz ve biz buna çok şükrediyoruz.” Türkiye’yi
çok iyi biliyor ve çok güzel Türkçe konuşuyordu.
Daha sonra kürsüye Kosova İslam Birliği Başkanı Naim
TERNAVA geldi. “Balkanlarda İslamiyeti ilk kabul eden yer Kosova’dır. Bizler
o gün bu gün İslami yaşıyoruz. Osmanlılar bizim topraklardan çekildikten sonra
bu son yüzyılda çok büyük sıkıntılar çektik baskı ve zulümler gördük.
Türkiye’nin ve Diyanet İşleri Başkanlığının bizlere yaptığı yardımları asla
unutmayız. Osmanlılar zamanında 400 camimiz vardı, 218 camimizi Sırplar savaşta
yakıp yıktılar. Sizlerin yardımları ile 218 camimizi yeniden yaptık ve şu anda
tam 800 adet camimiz, beş İmam-Hatip Okulumuz ve bir tane de İslam Enstitümüz
vardır. Antalya Müftülüğü Kardeş Şehir olarak bir Cami yaptırdı, Bayrampaşa
Müftülüğü iki milyon Euro yardım yapmıştır. Çanakkale de Şehitliği gezerken
görmekteyiz ki bu şehitlikte bizim Balkan coğrafyasından katılanların sayısı
18.000 i aşmaktadır. Biz beraber olursak ortak sorunlarımızın üstesinden
geliriz. Kosova’da şuanda hiçbir engel olmadan hür bir şekilde İslami
faaliyetlerimizi yapmaktayız. Kosova hükümetinden hiçbir maddi destek ve yardım
görmüyor ve almıyoruz. Son olarak da şu sözü salona damgasını vurdu. “Kosova
ne kadar bizimse o kadar da Kosova sizindir.” Kosova Müftüsü Naim TERNAVA da
konuşmasını Türkçe olarak yaptı.
Daha sonra Makedonya İslam Dini Birliği Başkanı
Süleyman REDCEPİ konuşmasını yaptı. Tercüman aracılığı ile yaptığı
konuşmasında Birliğin Makedonya’daki faaliyetlerini dile
getirdiler.
Karadağ İslam Meşihatı Başkanı Rifat FEZJİÇ
yaptığı Türkçe konuşmasında tüm salonu coşkuya ve duygulara boğdu. O coşkulu
konuşmasından birkaç satır başlığı şöyledir: “Osmanlı Balkanlarda 500- 600 yıl
hüküm sürdü, hala her millet kendi dilini konuşuyor, Osmanlıca konuşan millet
yoktur. Fransa 50 – 60 yıl Afrika’da kaldı, kaldığı yerlerdeki bütün milletler,
devletler Fransızca konuşuyorlar. Kim kimi sömürdü, kim soykırım yaptı, kim
demokrasi götürdü, kim hürriyet götürdü? Bu misal kimin soy kırım yaptığının,
kimin sömürgeci olduğunun en güzel örneğidir. Sizler Türkiye’de ne kadar güçlü
olursanız bizlerde Balkanlarda o kadar güçlü oluruz. Sizin ekonomik gücünüz ne
kadar güçlü ise sizin sesiniz burada ne kadar güçlü çıkarsa bizler de
Balkanlarda o kadar güçlü ve o kadar rahat oluyoruz. Şu anda Türkiye’nin dünyada
çok güzel bir pozisyonu ve yeri vardır. Bu bizi mutlu ediyor, bize gurur
veriyor. Ben küçük bir devletten ve azınlıkta olduğumuz bir ülkeden geliyorum.
Bu güzide topluluğu, bütün İl Müftülerini Karadağ’a davet ediyorum. Sizleri
Karadağ’ da görmek ve sizi orda ağırlamak isterim. Müftü Bey, Duygu dolu, salonu
heyecanlandıran ve büyük alkış alan bir konuşma yaptı.
Romanya Müslümanları Müftüsü Murat YUSUF da
konuşmasını Türkçe yaptı ve kısaca şöyle konuştu. Evladı Fatihan diyarından
sizlere kucak dolusu selam getiriyorum. Romanya da Müslümanlık derken Sarı
Saltuk akla gelir. Romanya nüfusunun % 3 ü Müslüman’dır. Biz Türkiye ile aynı
takvimi kullanıyor ve aynı anda Bayram yapıyoruz. Türkiye’ye dini her konuda
uyumaktayız.
Moldova İslam Birliği Başkanı
Sergiu SOCHİRCA’ın konuşmasını Murat YUSUF Türkçeye tercüme etti.
Savaş yıllarında büyüklerimiz biz şöyle dediler.”Ülkenizi Ruslara asla teslim
etmeyiniz. Sizi Dininizden ve dilinizden ederler. Teslim etmek zorunda
kalırsanız Türklere teslim ediniz. Onlar Dilinizi de muhafaza eder dilinizi de.
Moldova da 15000 Müslüman yaşamaktadır. Moldova 300 sene Osmanlı hâkimiyetine
kaldı, maalesef bugün Osmanlı eserlerinden hiçbir eser kalmamış, hepsi
yıkılmıştır. Polislerin gözetiminde toplu ibadet yapmak zorunda kaldık. Çok
sıkıntılı yıllar geçirdik. 2011 yılında İslam Dini resmi din olarak kabul
edildi.
Batı Trakya / Gümülcine Müftüsü İbrahim ŞERİF
güzel Türkçesiyle bizlere, bizden biri olarak hitap etti. Edirne’den kuş uçumu 4
km. uzaklıktayız. Ama kalben biz sizinle çok yakınız. Balkan savaşlarından sonra
biz sınırın dışında siz sınırın içinde Anavatan’ da kaldınız. Gümülcine de 132
Kur’an Kursunda 3200 öğrenci okumaktadır. 300 Camimiz bulunmaktadır. Sizler
Türkiye’de Osmanlıca dersini tartışırken 1970 yılına kadar bizde Osmanlıca
gazete çıkartıldı. Halkımızın % 70-80 i Kur’an-ı Kerimin aslını
okuyabilmektedir. Halkımızın % 78 i Osmanlıcayı hem yazabilmekte hem de
okumaktadır. Bu güne kadar Gayri Müslimlerle evlilik olmadı. Bizle hala
Osmanlıdan kaldığımız gibiyiz. Sözlerini şöyle bitirdi. “Bizler, Allah’tan
sonra Türkiye’ye, size güvenmekteyiz”.
İskeçe Müftüsü Ahmet METE ise konuşmasına şöyle
başladı. “Benden önce konuşanlar Balkanların Aslanlarıdır. Onlardan sonra
konuşmak çok zordur. İki şeyin kıymetini iyi biliniz. Birincisi kendi
vatanınızda, kendi devletinizde ve kendi ay yıldızlı bayrağınızın altında
yaşamanın kıymetini iyi biliniz. İkincisi Diyanet İşleri Başkanlığı gibi bir
teşkilatın mensubu olduğunuz ve de böyle bir Diyanet İşleri Başkanınız olduğu
için şükrediniz.”. “Avrupa’nın Müslümanlara ikiyüzlü davranmasına şaşırmayınız.
Avrupa ikiyüzlü değildir. Avrupa’nın yüzü yoktur, Avrupa yüzsüzdür. Türkiye deki
her İl, Balkanlara bir cami yapsın. Bir İl’e bir cami yapmak kolaydır. Bir Cami
bizim için çok önemlidir. Biz sizden kitap istiyoruz. Dini kitaplara çok
ihtiyacımız vardır. Sizinle beraber burada olduğum için çok mutluyum. Bizde
Müslümanlık Türklük ile eşittir. Bizde Müslüman Türkler denilir. Türk eşittir
Müslüman’dır bizde. Sözlerini bir anekdot ile bitirdi: “Bizde yaşlı bir kadın
doktora gider. Doktor ona yunanca hastalığını sorar, o Türkçe cevap verir.
Doktor, “ neden Yunanca öğrenmedin bu kadar kalacağınızı mı beklemiyordunuz”
der. Yaşlı kadın doktora,”Hayır sizin bu kadar çok kalabileceğinizi düşünmedik”
diye cevap verir.
Arnavutluk İslam Topluluğu Başkanı Ali Zaimi, Diyanet
İşleri Başkanlığı tarafından Balkanların en büyük camisi olacak olan Namazgâh
Camii Arnavutluk/ Tiran’da yapılacaktır. Yakında temeli atılacak olan bu
cami için teşekkürlerini bildirdi.
Hava muhalefeti dolaysıyla ilk günkü oturuma yetişemeyen
Bosna-Hersek Reisü’l-Uleması Hüseyin Efendi KAVAZOVİÇ konuşmasını
Çarşamba günü öğleden sonraki oturumda yaptı. Sırpların on beş yıl önce Bosna’ya
karşı başlattığı savaşta 100 binden fazla insan hayatını kaybetti. Dünyada en
çok göç eden millet biz Bosnalılardır. Tam üç kıtada yaşıyoruz. Dünyanın değişik
ülkelerinden yaşayan Bosnalıların sayısı Bosna-Hersek’ de yaşayanlardan daha
fazladır. Savaşta 600 den fazla Camimiz yıkıldı. Saldırının amacı bellidir.
Müslüman olduğumuz ve Müslüman kalmak istediğimizden dolayı bu durumlar başımıza
geldi. Bosnalıların % 69 u evinden barkından toprağından kovulmuştur. Tarihi
Mostar Şehri medrese, cami ve köprüsü ile meşhur bu şehri yakıp yıktılar,
Müslümanları şehirden uzaklaştırdılar, İslami eserleri de yakıp yıktılar. Biz
hala yıkılan camileri onarmakla uğraşıyoruz. 500 den fazla Camimizi onardık,
onarılacak 100 camimiz kaldı. Bosna çok zor günler geçirdi ve geçiriyor. Ben T.C
vatandaşı kardeşlerime bu zamana kadar bize yaptıklarınızdan dolayı şükranlarımı
sunuyorum. Kardeşçe yaşamamız için dua ediyorum. Balkanları Türkiye
yönlendiriyor. Bize her konuda maddi ve manevi yardımda bulundunuz,
bulunuyorsunuz. Bizler Rumeli bölgesinde yaşayan kardeşleriniziz. İsimlerimizi,
kimliklerimizi kaybetmiştik, şimdi bunları toparlıyoruz. Bizim üzerimizde
Avrupa’da soykırım işlenmiştir. Biz bunun misillemesini yapmıyoruz. Osmanlı
onların bir kilisesine dahi dokunmamıştır, bugün biz de dokunmuyoruz. Onların
yaptığını biz yapmadık, yapmayız.”
30. İl Müftüleri İstişare Toplantısı, 5 Çalıştay
konusunu 10 Grup Çalışması ile değerlendirdi ve Raporlar hazırlandı. Bu raporlar
Genel Kurulda sunuldu ve kurulda görüşüldü. Türkiye Diyanet Vakfı Şube
Yapılanmaları ve Öğrenci Yurtları ile Vakfın Hizmetlerini Genel Müdür İsmail
PALAKOĞLU anlattılar.
Toplantımız Genel Değerlendirme ve Kapanış bölümü
Diyanet İşleri Başkanı Sayın Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ hocamızın İl Müftüleri
Sonuç Bildirgesini okumasıyla sona erdi.
İlklerin yaşandığı Edirne İl Müftüleri İstişare
Toplantısı, yine bir ilk ile son buldu. 16 Ocak Cuma günü bütün İl Müftüleri
İrşat Programı’na katıldı. Diyanet İşleri Başkanımız Selimiye Camiinde,
Başkanlıktan gelen hocalarımız ve 81 İl Müftüsü de, Trakya’da bulunan, Edirne,
Tekirdağ ve Kırklareli Merkez Camileri ve bunların ilçelerindeki merkezi
Camilerde Vaaz ü Nasihat yaptı. Bu fakir de Tekirdağ/ Saray İlçesi Yeni
Camide vaaz ü nasihatte bulundu. Rabbim tesirini halk eylesin.
İrşat Görevi yaptığımız Camilerden önce İstanbul’a sonra
da görev yerlerimize salimen döndük.
Kemalettin AKSOY
Bayburt İl Müftüsü